Wystąpi:

Dawid Wesołowski – organy

W programie m.in: G.H. Haendel, J.. Bach, J.Ch.H. Ronck

W samo południe, 1 lipca, toruńska katedra śś. Janów wypełni się dźwiękiem jednego z najpotężniejszych instrumentów – organów. Recital wykona Dawid Wesołowski, prezentując utwory mistrzów baroku i klasycyzmu: G.F. Haendla, J.S. Bacha i J.Ch.H. Rincka.

W programie m.in. jeden z koncertów organowych Haendla, powstałych w XVIII wieku. Muzyk skomponował je jako przerywniki muzyczne oratoriów wystawianych w teatrze w Convent Garden w Londynie. Były to pierwsze utwory tego rodzaju przeznaczone na ten zestaw instrumentów i stanowiły wzór dla późniejszych kompozytorów koncertów organowych. 

Nie ma wątpliwości co do tego, że Haendel był wirtuozem organów. Powód, dla którego zaczął tworzyć dzieła organowe, był jednak dość prozaiczny – problemy finansowe i konkurencja ze strony nowo powstałej opery.

- Kiedy Haendel po raz pierwszy przybył do Włoch... poznał Domenico Scarlattiego. Ponieważ był wybitnym klawesynistą, kardynał Ottoboni postanowił zorganizować próbę umiejętności między nim a Handlem... Mówi się, że niektórzy faworyzowali Scarlattiego. Jednak przy organach nie było wątpliwości, do kogo należy palma pierwszeństwa... Haendel miał niezwykłą sprawność i panowanie nad palcami; ale tym, co odróżniało go od innych, była niesamowita pełnia, siła i energia, które łączył z tymi umiejętnościami. Ta uwaga odnosi się równie trafnie do jego kompozycji, jak i do jego gry — pisał John Mainwaring we Wspomnieniach o życiu G. F. Haendla.

- Można powiedzieć, że Haendel, jeśli chodzi o grę na organach, nie ustępuje nikomu – chyba że Bachowi z Lipska — oceniał Johann Mattheson w Der Vollkommene Capellmeister.

Warto jednak podkreślić, że organy używane przez Bacha w Niemczech były sporych rozmiarów, z podwójnymi manuałami i pedałami, przez co dominowały nad orkiestrą. Z kolei angielskie organy kameralne, których używał Haendel, miały pojedynczą klawiaturę i brakowało w nich pedałów, dzięki czemu ich delikatniejsze brzmienie mogło się harmonijnie zespolić z orkiestrą.

Podczas koncertu w toruńskiej katedrze wysłuchamy Preludium a-moll Bacha. Niemiecki kompozytor stworzył je na początku XVIII wieku, pełniąc funkcję nadwornego organisty księcia Saksonii i Weimaru. Utwór jest pełen dramatyzmu i improwizacyjnej swobody. 

W programie także twórczość Johanna Christiana Heinricha Rincka, niemieckiego kompozytora i organisty, członka kapeli nadwornej księcia Ludwika. Usłyszymy jego wariacje na temat „Heil dir im Siegerkranz”. „, czyli hymnu narodowego Królestwa Prus, a później także nieoficjalnego hymnu Cesarstwa Niemieckiego. Utwór oparty jest na tej samej melodii co brytyjski hymn „God Save the Queen”. 

Wszystkie kompozycje zabrzmią na wyjątkowym instrumencie – głównych organach toruńskiej katedry śś. Janów, które są jednym z najważniejszych i najcenniejszych zabytków tego typu w Polsce. Organy wielkie, umieszczone na zachodnim chórze, powstały w XIX wieku dzięki firmie Wilhelma Sauera z Frankfurtu nad Odrą. Instrument liczy 52 głosy, trzy manuały i pedał, zachwyca pełnią brzmienia, a po renowacji w XXI wieku znów służy podczas koncertów i liturgii.

Uzupełnieniem brzmienia są organy boczne, tzw. „małe”, umieszczone w prezbiterium. Choć niewielkie i skromniejsze, stanowią cenny element historycznego wyposażenia świątyni i są używane podczas mniejszych uroczystości oraz kameralnych koncertów.

Ten koncert to okazja, by nie tylko obcować z pięknem muzyki organowej, ale także wsłuchać się w historię – zapisaną w drewnie, metalu i powietrzu, które wypełnia tę gotycką przestrzeń od wieków. Zapraszamy do przeżycia tej historii razem z nami.